Urlop macierzyński i rodzicielski to kluczowe prawa rodziców, które umożliwiają pełne poświęcenie się opiece nad nowo narodzonym dzieckiem, a także pozwalają na regenerację po porodzie. Urlopy te różnią się nie tylko nazwą, ale także zakresem praw, czasem trwania oraz możliwościami ich wykorzystania. Szczegóły w artykule.
Artykuł sponsorowanyUrlop macierzyński i rodzicielski – definicje
Urlop macierzyński to płatna przerwa od pracy, która przysługuje matce po urodzeniu dziecka. Jest to prawo każdej kobiety zatrudnionej na umowę o pracę, a jego celem jest umożliwienie regeneracji po porodzie oraz pełne poświęcenie się opiece nad noworodkiem. W określonych przypadkach część tego urlopu może zostać wykorzystana przez ojca dziecka.
Z kolei urlop rodzicielski jest dobrowolnym, dodatkowym urlopem, który przysługuje zarówno matce, jak i ojcu dziecka po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Ma on na celu dalszą opiekę nad dzieckiem i jest dostępny dla obojga rodziców, z możliwością dzielenia się tym przywilejem. Urlop rodzicielski można wykorzystać jednorazowo lub w maksymalnie 5 częściach do ukończenia przez dziecko 6. roku życia.
Czym różnią się urlop macierzyński i rodzicielski?
Najważniejszą różnicą między urlopem macierzyńskim a rodzicielskim jest ich cel i długość. Urlop macierzyński jest obowiązkowy dla matki po porodzie, a jego głównym celem jest umożliwienie odpoczynku i regeneracji po ciąży oraz zapewnienie dziecku odpowiedniej opieki w pierwszych tygodniach życia. Urlop rodzicielski jest dobrowolny i może być wykorzystywany przez oboje rodziców – nie tylko matkę.
Kolejna różnica dotyczy długości obu urlopów. Urlop macierzyński trwa 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka, a urlop rodzicielski wynosi 41 tygodni (również w przypadku urodzenia jednego dziecka). Ważną cechą urlopu rodzicielskiego jest to, że jego 9 tygodni jest przypisanych wyłącznie drugiemu rodzicowi – prawa do tej części urlopu nie można przenieść na matkę, co ma na celu zaangażowanie obojga rodziców w opiekę nad dzieckiem.
Urlop macierzyński i rodzicielski – przepisy
Urlop macierzyński i rodzicielski są regulowane w Kodeksie pracy oraz innych ustawach dotyczących świadczeń związanych z rodzicielstwem. Zgodnie z przepisami, pracownica nie musi składać wniosku o urlop macierzyński – przysługuje jej on z mocy prawa od dnia porodu. Natomiast urlop rodzicielski wymaga złożenia wniosku do pracodawcy najpóźniej 21 dni przed jego rozpoczęciem.
Ochrona pracownicy na urlopie macierzyńskim jest bezwzględna – pracodawca nie może jej zwolnić ani zmienić warunków pracy i płacy w czasie trwania tego urlopu. Ochrona ta jest kontynuowana także podczas urlopu rodzicielskiego, z tym że pracownik może łączyć urlop rodzicielski z pracą na część etatu.
Na jaki okres pracownik może skorzystać z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego?
Urlop macierzyński trwa od 20 tygodni (przy urodzeniu jednego dziecka) do 37 tygodni (w przypadku urodzenia pięciorga dzieci). Pracownica może rozpocząć urlop macierzyński maksymalnie 6 tygodni przed planowaną datą porodu. Po urodzeniu dziecka ma prawo do niewykorzystanej części urlopu.
Urlop rodzicielski trwa 41 tygodni, jeśli urodzi się jedno dziecko i 43 tygodnie w przypadku porodu mnogiego. Jest to urlop dobrowolny, który można podzielić na części i wykorzystać do ukończenia przez dziecko 6. roku życia. Każdemu z rodziców przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, które nie może zostać przeniesione na drugiego rodzica.
Prawa i obowiązkach pracownika na urlopie macierzyńskim i rodzicielskim
Podczas urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego pracownik ma prawo do pełnej ochrony przed zwolnieniem oraz do zasiłku macierzyńskiego. Przez cały okres urlopu macierzyńskiego zasiłek wynosi 100% podstawy wymiaru, a za czas urlopu rodzicielskiego – 70%. Pracownica może złożyć wniosek o otrzymanie zasiłku w stałej wysokości 81,5% podstawy wymiaru przez cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, o ile wniosek ten zostanie złożony w ciągu 21 dni po porodzie.
Pracownik ma również możliwość łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą na część etatu, co proporcjonalnie wydłuża okres urlopu. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek pracownika, o ile nie jest to sprzeczne z organizacją pracy.
Jakie zmiany nastąpiły w przepisach dotyczących rodzicielstwa w ostatnich latach?
W ostatnich latach wprowadzono kilka ważnych zmian w przepisach dotyczących rodzicielstwa. Jedną z najważniejszych jest wprowadzenie braku możliwości przeniesienia 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, przypisanych wyłącznie drugiemu rodzicowi. Zmiana ta miała na celu bardziej równomierne zaangażowanie obojga rodziców w opiekę nad dzieckiem.
Wprowadzono także elastyczne formy łączenia pracy z urlopem rodzicielskim, umożliwiając rodzicom pracę na część etatu. Zaktualizowano również wysokość zasiłków macierzyńskich, wprowadzając możliwość ich uśrednienia na poziomie 81,5% podstawy wymiaru w przypadku jednoczesnego korzystania z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.
Jeśli szukasz pracy, wejdź na GoWork.pl i sprawdź oferty oraz opinie o lokalnych pracodawcach.